hoai huong hoai huong LO CO OK OK

hoài hương



hoài hương ơi

trên đường hồi cư em về quê an dũ
trên trời đạn bay vần vũ
ngoài khơi tàu chiếc guốc gầm rống từng cơn
đất trời đảo lộn
em oằn oại bên đường
trên đèo bình đê nơi có mấy cây chà là xơ xác
mùa hè năm sáu lăm tan nát

mơ hay thật
ta thấy ta về quê ta ta qua đèo bình đê
mấy cây chà là trái chín đen mùa hè
ngọt không máu em đã đổ
nơi đó
tiếng quạ đã từng kêu vang từng hồi từng hồi

ba mươi mấy năm xưa trên đèo bình đê
âm mê
khóc than hoài hương bé nhỏ
ta bỏ quên sách vở
chiến cuộc xé tan hoang bầu trời
từ đó

hoài hương hoài hương
sao em không đi sa huỳnh
sao em lại về an dũ
trên trời đạn bay vần vũ
tên em làng em
bãi cát êm đềm
đã làm em đổi ý

hoài hương hoài hương
đôi mắt lớn khôn mới vừa biết tình biết ý
như thì thầm
chuyện em về quê ta chân trần cùng nhau chạy ra đầm
bắt con cua nhìm câu con cá chốt
về mẹ nấu nồi canh buồn ngót
hay canh chua lá giang
húp củ lang dâu nghẹn nghẹn bùi bùi
nhìn cây bù lời trái chùm vừa chín tới
hai đứa cười cười ngồi trong tầm tay với
mắc cở quá em ơi
thôi mình đừng chơi chung sợ người ta cắp đôi cắp lứa
thôi mình đừng nhìn nhau cứ bảo lòng chờ đợi
khi nào cầm tay mà không mắc cở
mai mốt phải không em

hoài hương
hoài hương
tên em
làng em
bao nỗi ngậm ngùi
chiến cuộc xé tan hoang cuộc đời
từ đó

_______________________________________
viết lại los angeles 17 tháng 5 năm 2000

(notes completed on 9 may 2004)

cảm ghi hoài hương

(see explanation notes on the last part of page 2)

có cô gái vừa tuổi dậy thì, tên là hương (không rõ họ) từ làng hoài hương, quận hoài nhơn, bình định cùng gia đình và cả ngàn người cùng làng chạy tản cư ra vùng cx gần sx (trước khi thị trấn này thất thủ lần đầu) quảng ngãị suốt mấy tuần tản cư có mấy gia đình tạm trú tại nhà của cha mẹ tác giả vì có nhà và vườn rộng.

nhờ cùng trang lứa và tính ưa giao thiệp nên tác giả kết bạn với cô này cùng các thiếu niên tản cư khác. hàng ngày tác giả dẫn những người bạn mới này đi bắt cua cá, hái rau, đốn củi, xách nước, và làm trò chơị riêng với cô hương, hai người đặc biệt có cảm tình và có nhiều kỷ niệm riêng tư khó quên.

tuy vậy vì là dân thôn quê nên cũng không diễn tả nhau bằng lờị sau mấy tuần thì cô gái theo gia đình hồi cư về quê, nhưng trên đường về đến khoảng giữa đèo bình đê thì bị kẹt giữa hai lằn đạn giao tranh, có phi pháo và hải pháo nên “nghe nói” là có nhiều người trong đoàn hồi cư bị chet, trong đó có cô gái gần 15 tuổi này.

sau đó tác giả có tìm đến vùng thảm nạn này nhưng chỉ thấy còn dấu đạn bom và mấy vũng máu khô. gần 10 năm sau tác giả cũng có vài lần quay lại nhưng cũng chỉ thấy các cây hoang dại bên bờ quốc lộ.

có lẽ sau này có dịp tác giả sẽ dừng lại thăm một vài lần nữạ Bài thơ này tác giả viết sau một giấc mơ vào tháng 5 năm 2000, gần đúng 35 năm saụ cô gái tên hương ở làng hoài hương nên gọi là cô gái hoài hương. bài thơ này có đoạn đầu kể chuyện 35 năm năm xưa, và các đoạn sau là chuyện nhớ lại trong và sau giấc mơ.

************

việt nam sau khi chia đôi đất nước năm 1954 thì có các chiến sách hay chương trình như dinh điền, cải cách điền địa, diệt cộng để an dân, thanh niên cộng hòa, phong trào cách mạng quốc gia, ấp chiến lược, v.v. thì cộng sản càng ngày càng phát triển mạnh, nhất là ở nông thôn. đến năm 1963, dù được cả nước tung hô “toàn dân biết ơn ngô tổng thống” và “ngô tổng thống muôn năm”, tổng thống diệm đã bị lật đổ và bị giết hại cùng với hai bào huynh đệ. tiếp theo đó tình hình càng trở nên rối ren. sau khi lập xong mặt trận giải phóng miền nam và chính phủ lâm thời cộng hòa miền nam việt nam cũng như chuyển nhiều đơn vị lính chính qui vào nam, việt cộng dùng đủ thủ đoạn từ dụ dỗ, đe dọa, khủng bố, đến quân sự để phát triển ảnh hưởng và lấn chiếm chính quyền, đẩy mạnh chiến cuộc việt nam lên cao điểm.

ở nông thôn có nhiều làng xã và đồn bót thay nhau bị cộng sản chiếm, các trường học bị đốt phá và thầy cô giáo bị bắt đi hay bắn bỏ, các ban đại diện địa phương và quân dân chính cùng thân hào nhân sĩ quốc gia bị tiêu diệt nếu không chạy kịp. hầu như ngày nào cũng có thảm tin về các vụ thủ tiêu, ám sát, phục kích, mất tích, đắp mô, giật mìn, tản cư, v.v. đến năm 1965 thì quân mỹ và một số nước đồng minh đã ồ ạt tràn tới việt nam để giúp chính quyền quốc gia đánh đuổi cộng sản. nhưng bom đạn mỹ tuy nhiều quân đội mỹ tuy thiện chiến nhưng giặc rất khôn ngoan không lập phòng tuyến hay mặt trận quân sự ở “bãi chiến trường” là sa trường mà là núp ở dưới hầm bí mật, trốn trong nhà dân, phục trong bụi rậm, kích ở nhà chùa đình, dưỡng tại rừng sâu núi cao, tán ra khắp nơi nên bom đạn mỹ thường chỉ ném vào rừng núi, đồng nội hay làng mạc, vừa không tiệu diệt được địch bao nhiêu vừa gây ra thêm bao cảnh lầm than tang tóc. dân chúng ở những vùng loạn lạc này chỉ muốn an bình nhưng vì vậy lại trở thành nạn nhân của vô số “kẻ thù”.

tội ác chính là do việt cộng gây rạ nếu việt cộng không tiến hành xâm chiếm miền nam hay nổi dậy chiếm chính quyền thì quân mỹ và chư hầu làm sao có cớ để đổ lên việt nam có lúc hơn 55 vạn quân và hàïng mấy triệu tấn bom đạn, quân lực việt nam cộng hòa không phải hành quân tảo thanh và đổ ra không biết bao nhiêu là phi pháo bom mìn, cảnh sát quốc gia việt nam phải thanh lọc để bắt giam vô số người gọi là tình nghi việt cộng trong đám dân chạy dồn tản cư. quân mỹ ư đồng minh ư? quân đội, cảnh sát và chính quyền địa phương việt nam cộng hòa ư? bọn việt cộng địa phương như đám cán bộ và du kích? bọn lính chính qui từ miền bắc?

dân quê việt nam là nạn nhân chiến cuộc, trực tiếp và gián tiếp, của tất cả những lực lượng kể trên. việt nam có vô số vụ thảm sát như mỹ lai, sơn tịnh, sông vệ, thanh phong, v.v. do quân mỹ gây ra; bao nhiêu vụ mà dân quê gọi là “lính đi càn” gây ra từ bắt gà hái bí đến giết người hiếp dâm mà chính quyền không dám nhận thực nên tìm mọi cách che đậy và đổ thừa là do cộng sản đựng đứng tuyên truyền; có bao nhiêu vụ pháo kích, giật mìn, ám sát, hiếp dâm, cướp của, v.v. như ở cai lậy, đá mài, sơn chà, sa huỳnh, v.v. do việt cộng gây rạ hồ chí minh và việt cộng khôn ngoan hơn mao trạch đông, stalin, hitler, pol pot, shuharto, hussein, v.v. vì làm hơn 3 triệu người chết, hàng triệu người phải lưu vong, hàng chục triệu người bị thương tật và misplaced vì chiến cuộc và các chính sách cai trị độc tài, v.v. vậy mà chúng được tiếng là anh hùng trên trường quốc tế và là nam tào bắc đẩu cho bọn hussein, khadafi, castro, sandanista, v.v.

như vậy, sau chia đôi đất nước với hơn 5 năm tương đối thái bình thì tình cảnh việt nam trở nên ngày vô cùng loạn lạc. đến năm 1965 thì có nhiều nơi là “địa ngục ở trần gian”. dân lành thì phản ứng tự nhiên như “nước”, cứ trũng chỗ nào thì chạy về đó, nhiều khi không thể chảy về chỗ trũng nhất vì các be bờ che chắn. be bờ nhiều khi là sự ngăn chặn và khủng bố của địch, sự ác ôn của một số cán bộ và quân nhân quốc gia, vì chân ngắn mà đường dàị be bờ nhiều khi chỉ là bờ dương bãi cát, mồ tổ mả cha, mùi bùn cức trâu, lùm tre bụi chuối, v.v. tất cả làm rễ ăn sâu vào tâm can não óc nên dù phải chết cũng đành nuốc lệ vì dứt bỏ không đành.


hoài hương = một làng đánh cả ở cửa biển an dũ thuộc quân hoài nhơn, bình định (quận hoài nhơn có thời được chia ra làm 2 quận là tam quan và hoài nhơn (tam quan, gồm các xã phía bắc, giáp đèo bình đê, và có cửa biển thiện chánh và quận lỵ tam quan; còn hoài nhơn gồm các xã phía nam, có sông lại giang, cửa biển an dũ và quận lỵ bồng sơn)
tàu chiếc guốc = một loại đại pháo hạm của mỹ với mấy chục khẩu đại pháo, nhìn ngang từ bờ ra khơi trông giống như một chiếc quốc gỗ đàn ông. vì nhiều khẩu bắn cùng lúc nên nghe như tiếng bò rống
đèo bình đê = ranh giới với bình định và quảng ngãi
sa huỳnh = một thị trấn nhỏ có bãi biển đẹp ở miền nam quảng ngãị
trái chà là chín đen = chà là sẻ hay chà là núi, trái chín có màu đen, nhỏ bằng ngón tay út. chà là núi là loại cây “bụi” (bush) mọc ở vùng núi bắc bình định, nơi cũng có nhiều sim.
cx = một thôn ấp nhỏ ven biển giữa tx và sx.
đầm = đầm nước, vào mùa mưa nước chảy thông ra biển.
cua nhìm = cua biển (và nước lợ) màu xanh xám mà nguoi thành phố gọi là cua biển hay cua xanh.
cá chốt = cá ngạnh, có 3 ngạnh giống như cá tra nhưng chỉ nhỏ bằng ngón tay, dùng nấu canh chua rất ngon
buồn ngót = rau buồn ngót, thường trồng trước sân nhà để nấu canh (mùi vị rất độc đáo)
lá giang = khác với lá buồn ngót, lá giang là loại lá dây leo mọc ven rừng núi hoặc trong rẫy tranh. lá giang chua nên dùng để nấu canh chuạ
củ lang dâu = khoai lang vỏ đỏ tím mà ruột trắng và ngọt bùi, thường ăn luộc hay độn cơm (lang trắng có nhiều hơn lang dâu nhưng lại quá bùi dễ nghẹn nên ít ăn luộc, thường phơi khô để giành. lang trắng khô nấu chín thì ngon hơn lang dâu). húp củ lang dâu là vừa húp canh vừa ăn khoai cho khỏi bị nghẹn.
bồ lời = trái tròn mà xanh nhỏ bằng đầu đũa lớn, rất hôi, bọn con trai thường dùng làm đạn bắn súng ống thụt làm bằng ống trúc.

(notes completed on 9 may 2004)